Solunum virüsleri arasındaki rekabet bu kış bir ‘üçlü hastalığı’ engelleyebilir. Araştırmacılar, bu virüslerin birbirlerinin yayılmasını engellediğine dair artan sayıda kanıt olduğunu söylüyor.
Üçlü tehdit. Üçlü hastalık. Viral mükemmel bir fırtına… Bazı sağlık yetkilileri, klinisyenler ve bilim insanlerı SARS-CoV-2, grip ve solunum sinsityal virüsünün (RSV) maske ve sosyal mesafe kurallarının, ve diğer COVID-19 önlemlerinin gevşetildiği Kuzey Yarımküre bölgelerinde aynı anda yayılabileceğini tahmin ettiğinden, bu korkutucu ifadeler son manşetlere hakim oldu.
Ancak giderek artan sayıda epidemiyolojik ve laboratuvar kanıtı bir miktar güvence sunuyor: SARS-CoV-2 ve diğer solunum yolu virüsleri genellikle birbirleriyle bir arada bulunmazlar (viral interferans) ve biri diğerlerine “müdahale eder“. Dolayısı ile bu üçlünün birlikte zirveye çıkıp, COVID-19’un pandeminin başlangıcında yaptığı gibi hastane sistemlerini toplu olarak çökertme şansı çok az.
Grip ve diğer solunum virüsleri ile SARS-CoV-2 birlikte pek iyi anlaşamıyor ve aynı anda geniş çapta dolaşıma girmeleri pek olası değil. Bir virüs diğerlerine zorbalık yapma eğilimindedir. Mart ayında Hong Kong’da SARS-CoV-2’nin yüksek oranda bulaşıcı Omicron varyantının artışı sırasında, diğer solunum virüslerinin “ortadan kaybolduğu ve bu Nisan’da tekrar geri döndükleri öne sürülüyor.
Koronavirüsler, rinovirüsler, adenovirüsler, RSV ve grip gibi en iyi bilinen solunum virüslerinin ve gözden kaçan başka birçok enfeksiyon göz önüne alındığında, bu tür virüslerin birbirine müdahlelesini çözmek kolay olmamıştır. Bununla birlikte, teknolojideki son gelişmeler, insanlardaki enfeksiyonları tespit etmeyi ve çoklu virüslerin laboratuvarda, hücre kültürlerinde veya organoidler olarak bilinen kök hücre kaynaklı dokularda nasıl davrandığını incelemeyi kolaylaştırıyor. Giderek artan bir şekilde, araştırmacılar bir nedene parmak basıyorlar: enfekte insanların ürettiği kimyasal haberciler, yaptıkları işe uygun bir şekilde interferonlar olarak adlandırılıyor.
Bir solunum virüsü bir topluluğa yayıldığında, interferonlar vücudun savunmasını büyük ölçüde artırabilir ve solunum sistemini hedef alan müteakip virüslere karşı geçici olarak toplum çapında bir bağışıklık bariyeri oluşturabilir. SARS-CoV-2 ile diğer insan solunum yolu virüsleri arasındaki etkileşimi bir laboratuvar modelinde araştıran Yale Üniversitesi’nden immünolog Ellen Foxman, “Temel olarak, her virüs bir dereceye kadar interferon tepkisini tetikler ve her virüs buna duyarlıdır” diyor.
Soğuk algınlığına neden olan rinovirüsler, en yaygın grip virüsü olan influenza A’ya çelmeyi takabilir. RSV, rinovirüsleri ve insan metapnömovirüslerini çarpabilir. İnfluenza A, uzak kuzeni influenza B’yi engelleyebilir. Bu yılın başlarında viral interferans üzerine bir incelemenin yazarlarından biri olan Laval Üniversitesi’nden virolog Guy Boivin, “Viral enterferansın sağlık açısından pek çok önemli etkisi var” diyor.
İPUÇLARI YUMURTALARDAN GELİYOR!
1957’de bir hayvan virüsünün diğerini bir kenara itebileceği ikna edici bir mekanizma bildirdi. Alick Isaacs ve Jean Lindemann, viroloji çevrelerinde iyi bilinen bir gizemi araştırdılar: İnaktive edilmiş influenza virüsü ile aşılanmış tavuk yumurtalarından elde edilen zarlara, canlı bir versiyon bulaşamaz. Isaacs ve Lindemann, tavuk embriyosunun interferon adını verdikleri ve müdahaleden sorumlu olan bir kimyasal salgıladığını keşfettiler. Bir hayvanın geçmişte gördüğü spesifik patojenleri hedef alan diğer bağışıklık tepkilerinin (örneğin antikorlar) aksine, bu spesifik olmayan, hızlı tepki, bağışıklık sisteminin doğuştan gelen kolu olarak bilinen şeyin bir parçasıdır.
İnsanlarda farklı virüsler arasındaki müdahale yıllar boyunca ciddi bir ilgi alanı olmadı. Çalışmaların %95’inden fazlası tek bir virüs çalışmasına dayande. Sovyet Tıp Bilimleri Akademisi’nden virolog Marina Voroshilova, aşılarda kullanılan çocuk felci virüsünün canlı ama zayıflamış versiyonlarının bazen bu virüslerle karşılaşmış insanların bağırsaklarında neden gelişmediğini ve koruyucu bağışıklık tepkilerini tetiklemediğini merak etti: bağırsaktaki zararsız enterovirüslerin çocuk felci virüslerine müdahale ediyor gibi görünüyorlardı. Voroshilova daha sonra zayıflatılmış enterovirüslerden oluşan aşıların geniş saha denemelerini yürüttü. Bu virüsler bağırsak patojenlerine karşı çalıştılar ve ayrıca şaşırtıcı bir şekilde birden fazla solunum virüsünü savuşturdular. Voroshilova’nın ekibi, solunum virüslerine karşı korumayı, artan interferon seviyelerine bağladı.
Çarpışan virüsler
İskoçya’da solunum sorunları yaşayan ve tıbbi bakım arayan kişiler üzerinde yapılan testler, influenza A ve rinovirüs prevalansındaki iniş ve çıkışları ortaya koyuyor ve bu, iki virüsün büyük olasılıkla birbirini engellediğini gösteriyor.
2016 ile 2019 arasındaki bir çalışmada insanların yaklaşık %7’si rinovirüs veya influenza A virüsü için pozitifti. Ancak bu toplam 1911 örnekten yalnızca 12’sinde her iki virüs de vardı. Pandeminin ilk 3 yılında diğer solunum yolu virüslerinin dolaşımı neredeyse hiç olmadı.. Ayrıca SARS-CoV-2’nin interferonlara karşı, diğer virüslerle etkileşimlerini etkileyebilecek üretimlerini engellemek de dahil olmak üzere birçok savunması vardır.
Kaynak: Competition between respiratory viruses may hold off a ‘tripledemic’ this winter
Bilim Blogu: Zor Olanı Sormak! 